آیا لامپ کم مصرف سرطان زاست؟

یکی از پیشرفت های مهم بشر در صنعت نور و روشنایی تولید لامپ های فلورسنت یا همان کم مصرف بود که توانستند با طیف وسیع رنگ،‌ هزینه پایین تولید و بازدهی بالای نور به یک باره صنعت روشنایی را متحول کنند، اما ورود این نوع لامپ ها در زندگی انسان ها همانند سایر وسایل نوظهور ساخت بشر درکنار مزایای بیشماری که دارند می توانند حامل زیان ها و خطراتی نیزباشند به همین ترتیب از آنجایی که بیشتر وقت ما در محیط های داخلی می گذرد بسیار مهم است که بدانیم نورهای مصنوعی از جمله لامپ های کم مصرف و ال ای دی چه ضرر هایی برای سلامت ما دارند؛ پرسش هایی از قبیل ” آیا لامپ ال ای د ی سرطان زاست؟ و یا سرطان زا بودن لامپ کم مصرف” اخیرا ذهن اکثر مردم را به خود مشغول کرده، ما در این مقاله بدنبال پاسخی برای این نکته هستیم که آیا لامپ کم مصرف سرطان زاست یا نه؟

مهمترین خطر لامپ کم مصرف

هرچند برخوردار بودن لامپ های کم مصرف از مزیت هایی مانند مصرف کم انرژی،‌ طول عمر نسبتا طولانی و تولید گرمای کمتر این لامپ ها را جایگزین مناسبی برای لامپ های قدم یو رشته ای کرده و یکی از سیاستهای کشور ها در سالهای اخیر به منظور کاهش مصرف انرژی استفاده از لامپ های کم مصرف واختصاص یارانه به ایننع لامپ ها بوده ولی با این حال باید گفت که در ساخت لامپ های کم مصرف از فلز جیوه استفاده می شود که ماده ای بسیار سمی است و گاز و بخار حاصل از آن بر روی سلامتی انسان تأثیر مخرب و سوء می گذارد و می تواند سبب بروز برخی بیماری ها شود.
به طور کلی تمام لامپ های کم مصرف فلورسنت و مهتابی حاوی فلز سمی و سرطان زا جیوه به شکل گاز هستند و فرآیند تولید نور در این گونه لامپ ها به این صورت است که با عبور جریان برق گاز جیوه برانگیخته می شود و از خود اشعه فرا بنفش ساطع می کند این اشعه در مسیر خود و به هنگام برخورد با دیواره شیشه ای سفید رنگ حاوی فسفر تبدیل به نور می شود،‌ در واقع نور حاصل از لامپ های کم مصرف ناشی از تخلیه الکتریکی بخار جیوه است که به صورت پرتو های زیان آور ماوراء بنفش تولید می شود بنابراین دو عنصر اصلی تشکیل دهنده این لامپ ها که همان پرتو های فرابنش و بخار جیوه هستند با توجه به خواص فیزیکی و شیمیایی خود می توانند برای سلامتی انسان ضررهایی به همراه داشته باشند.

آیا سرطان زا بودن لامپ کم مصرف حقیقت دارد؟

در پاسخ به این سؤال که آیا لامپ های کم مصرف سرطان زا هستند؟ باید گفت که این گونه لامپ ها حاوی مقداری جیوه هستند و جیوه یکی از فلزات بسیار سنگین و سرطان زاست مسمومیت حاصل از این فلز مایع سمی( جیوه) یک نوع مسمومیت فلزی است که در اثر قرار گرفتن در معرض جیوه یا ترکیبات آن بوجود می آید و مقادیر ناچیز این فلز سمی هم می تواند مرگبار باشد،‌ مهم ترین تأثیری که جیوه می تواندبر بدن بگذارد این است که سبب مسدود شدن رگ های خونی شده و همین مسأله مشکلات و تبعات بعدی مسمومیت را به همراه خواهد داشت.
در مورد مسمومیت حاصل از جیوه وسرطان زا بودن آن باید به این نکته توجه کرد که هر چند میزان قابل توجهی از فلز جیوه در ساخت لامپ کم مصرف استفاده می شود ولی این لامپ ها به هنگام تولید روشنایی هیچ گونه مشکلی از لحاظ مسمومیت جیوه ایجاد نمی کنند بلکه مهم ترین خطر این لامپ ها در هنگام شکستن آنها ایجاد می شود و مقدار ناچیزی از جیوه به هنگام شکسته شدن لامپ به صورت بخار از آن خارج شده و در هوا پراکنده می شود و از آنجایی که متأسفانه این بخار جذب تنفسی و پوستی دارد می تواند علاوه بر آلوده کردن محیط با ایجاد مسمومیت سلامتی بدن را دچار اختلال کند؛ همانطور که قبلا اشاره شد عنصر جیوه و به طبع آن بخار جیوه به خودی خود یکی از عناصر سرطان زا و سمی در طبیعت است و همینطور اشعه فرابنفش حاصل از تخلیه الکتریکی این گاز می تواند تأثیراتی بر پیشرفت و شکل گیری سرطان بگذارد بنابراین عدم احتیاط در برخورد با آنها می تواند عواقب ناگواری برای سلامتی داشته باشد.

نکات قابل توجه در مورد استفاده از لامپ کم مصرف

تقریبا حدود ۹۹% بخار جیوه داخل یک لامپ فلورسنت بر روی شیشه لامپ قرار دارد لذا بهتر است از شکستن احتمالی لامپ تا جای ممکن جلوگیری به عمل آورد، برای این منظور در محیط هایی که احتمال شکست لامپ وجود دارد یا به گونه ای با کودکان در ارتباط است از چراغ های دارای حفاظ استفاده کرد و لامپ ها را درارتفاع مناسب دوراز دسترس کودکان نصب کرد.
به هنگام تعویض لامپ فلورسنت فشرده نیز حتی الامکان از تماس دست با قسمت شیشه ای و همچنین اعمال فشار زیاد هنگام تعویض این لامپ ها خودداری کرد، استفاده از لامپ های کم مصرف به خودی خود سرطان زا نیست اما درصورتی که لامپ بشکند و جیوه آن بر روی دست یا سایر اعضای بدن بریزد می تواند خطراتی را به دنبال داشته باشد.

سؤالات متداول